روز شمار زندگي کلنل محمد تقي خان پسيان

** محمد تقي خان پسيان که اجدادش از مهاجرين قفقاز-آزربايجان شمالي بودند در سال 1268 شمسي در تبريز-آزربايجان جنوبي متولد شد. پس از طي تحصيلات مقدماتي و دوره مدرسه نظام وارد خدمت در ژاندارمري دولت تركي –آزربايجاني قاجار گرديد.

** کلنل محمد تقي خان پسيان مدتي در همدان –آزربايجان جنوبي ماًموريت داشت که با رضا خان (شاه بعدي ايران) آشنائي يافت و حتي انتشار داد که يک سيلي هم به گوش او زده است.

** کلنل محمد تقي خان پسيان مدتي در آلمان و سويس، تركيه و عراق به سر برده و به مطالعه در امور نظامي پرداخت و در مراجعت به رياست ژاندارمري خراسان منصوب گرديد.

** در کودتاي 1299، سيد ضياء دستور داد که قوام السلطنه والي خراسان را بازداشت کند که او را دستگير کرده، تحت الحفظ به تهران فرستاد. همين امر موجب شد که قوام السلطنه کينه او را به دل بگيرد و بعداً وقتي نخست وزير شد، استانداري براي خراسان تعيين کرد که کلنل زير بار نرفت و عليه دولت مرکزي قيام کرد.

** کلنل محمد تقي خان پسيان مي خواست در خراسان جمهوري اعلام کند و بعد آن را به سراسر ايران تعميم دهد که در اين کار توفيقي نيافت.

** او در جنگ با قواي دولتي قزاق و عشاير كرد در تپه هاي قوچان در سال 1300 به قتل رسيد؛ و حتي گفته مي شود که آخرين گلوله را خود به قلبش شليک کرده است. اکراد قوچاني سر او را بريدند.

** جنازه اش را به مشهد آورده و در آرامگاه نادر با تجليل به خاک سپردند. وقتي نظام السلطنه مافي حاکم خراسان شد جنازه کلنل محمد تقي خان پسيان را از آرامگاه نادر خارج ساخته به قبرستان عمومي بردند.

** آنهايي که با کلنل محمد تقي خان پسيان آشنايي داشته اند او را افسري رشيد و وطن پرست مي دانند و حتي عارف شاعر فارس درباره او اشعاري گفته و چنين ياد آور شده (کين عاقبت وطن پرستي است)

** کلنل محمد تقي خان پسيان در سال 1300 در سن 33 سالگي زندگي را ترک گفت. فرزندي نداشت. ولي خانواده پسيان که اکثراً مشاغل نظامي داشته اند از خانواده هاي معروف آزربايجان مي باشند.

** ماژور محمود خان نوذري بقاء از همکاران کلنل محمد تقي خان پسيان بود که فرزندش سرلشگر نوذري بقاء در جمهوري اسلامي به زندان افتاد و با شهامت و شجاعت پاي ديوار اعدام رفت.